Op het allerhoogste niveau lijkt voetbal zo makkelijk en het lijkt weinig moeite te kosten om die ene goede pass te geven. Echter, de realiteit is dat het misschien wel heel makkelijk lijkt, maar dat het verreweg van makkelijk is. Om op het allerhoogste topniveau te presteren, kost jaren van training.

Tekst: Marcus DiBernado en Paul van Veen

De vraag die veel voetbaltrainers dan ook stellen is: wat is de beste manier of beste methodologie om spelers de beste te laten worden? Paul Ward, werkzaam als psycholoog aan de Florida State Universiteit, zegt er het volgende over: “Professionele voetballers zijn tegenwoordig allemaal goed getraind, fysiek gezien is er nog maar weinig verschil tussen de beste spelers en de subtop. Daarentegen zie je bij de beste spelers wel betere cognitieve vaardigheden. Deze sterspelers gebruiken net zoveel van hun brein als de amateurspeler, maar ze gebruiken het beter door bijvoorbeeld het veld als één geheel te zien of door naar de belangrijkste onderdelen van het lichaam van een tegenstander te kijken, zodat ze op de beweging van een tegenstander kunnen anticiperen. Voetbaltalent wordt dus eigenlijk veel meer door het brein bepaald dan door de lichamelijke kenmerken.”

Laten we één van de meest intelligente voetballers van de afgelopen jaren eens als voorbeeld nemen. Andre Pirlo is een goed voorbeeld dat past in het beeld dat Paul Ward hierboven schetst. Pirlo is een speler die het helemaal moet hebben van zijn voetbalintelligentie, zijn superieure techniek en ruimtelijk inzicht om wedstrijden te domineren. Hij zelf zegt er het volgende over: “Na al die jaren voetbal kom ik tot één conclusie en ik ben er van overtuigd dat ik het geheim ontrafeld hebt. Als ik met ander praat, blijkt dat ik wedstrijden gewoon anders ervaar dan anderen. Het gaat erom hoe je er naar kijkt. Kun je ‘breed’ kijken en op die manier het grotere plaatje zien? De klassieke middenvelder kijkt naar de bal en hoe  deze naar de voorhoedespelers te krijgen. Ik kijk vooral naar de ruimte tussen de voorhoedespelers en mijzelf en waar de ruimte ligt om de bal tussendoor te spelen.”

Xavi van Barcelona praat ook vooral over het kijken naar ruimtes: “Kijk snel, zoek naar ruimtes, de hele dag. Ruimtes, ruimtes, ruimtes. Als de verdedigers hier staan, dan is de ruimte daar en dan kan ik hem daar spelen. Ik kijk steeds naar de ruimte en de pass. Hoe hoger je komt, hoe belangrijker dit wordt. Het verschil is dat we hier bij Barcelona vooral meer spelers hebben die denken voordat ze spelen. En dit sneller kunnen doen.”

Wat Xavi en Pirlo zo goed maakt, is dus dat ze een groot Voetbal-IQ hebben, samen met superieure technische vaardigheden. Ze denken dus heel snel en kunnen het dus ook nog eens snel uitvoeren. Het is van groot belang dat dit beide even goed ontwikkeld is. Als je het wel snel ziet, maar je kunt het niet snel uitvoeren, dan zul je geen hoog niveau halen. Andersom, als je het wel snel kunt uitvoeren, maar de goede oplossing niet snel ziet, dan zul je nog steeds geen goede keuzes maken.

Verschillende onderzoeken laten zien dat topspelers als Pirlo en Xavi een grotere voetbalintelligentie hebben. Eén studie concludeerde zelfs dat topspelers ook buiten het veld beter in staat zijn om logische problemen op te lossen dan minder spelers die op een lager niveau uitkomen.  Ze scoorden gemiddeld zelfs hoger op testen die niets met voetbal te maken hadden. Een andere studie toont aan dat spelers die meer met het hoofd bewegen (en dus meer kijken) vaker goed passen en vaker vooruit passen dan spelers die minder met hun hoofd bewegen.

Misschien vraag je je af wat al deze studies nu precies betekent bij het leren van het voetbalspel en het ontwikkelen van spelers. In mijn ogen ligt de toekomst van het ontwikkelen van spelers in het ontwikkelen van het voetbalbrein en niet zozeer in het nog sterker maken van het lichaam. Als in jouw huidige trainingsmethode geen aandacht geschonken wordt aan het ontwikkelen van het Voetbal-IQ, cognitieve vaardigheden, vaardigheden om beslissingen te maken, ruimtelijk inzicht en het oplossen van problemen, dan zullen de spelers uit jouw team waarschijnlijk op de langere termijn achterlopen in hun ontwikkeling. In deze serie is mijn doel om je een snel overzicht te geven van hoe je cognitieve vaardigheden aan kunt leren, waarbij in deze serie vooral de nadruk ligt op methodes die we cueing, gridding en visualatie noemen.

De wetenschap achter ruimtelijk inzicht op het veld
Om op een hoog niveau te spelen moet een speler eerst weten waar ze op het veld zijn ten opzichte van hun teamgenoten, tegenstanders, de bal, de goals en de belijning. Deze informatie is altijd cruciaal bij het nemen van beslissingen, omdat alle onderdelen van belang zijn op het beslissingsproces. Belangrijk is dat de informatie actueel is, omdat sommige informatie per seconde kan veranderen.



Deze informatie kan worden verkregen door vaak te scannen of het hoofd te bewegen. Deze verkregen informatie wordt vervolgens door de speler gebruikt om een goede beslissing of actie te maken. Goed op de hoogte zijn wat er gebeurt in de ruimte om je heen is een belangrijke kwaliteit van een voetbalspeler.

Als coach is het ook belangrijk om de wetenschap achter ruimtelijk inzicht, omdat het helpt om een trainingsmethodiek te ontwikkelen die dit verder ontwikkelt. In deze alinea zal ik het zo kort mogelijk beschrijven. Al in 1990 legt Jeffrey Taube al het één en ander uit in het wetenschappelijke blad ‘Journal of Neuroscience’. Hij schrijft daar dat mensen biologisch zijn geprogrammeerd om te weten naar welke richting we kijken. Hij geeft daarin aan er cellen zijn, die zitten in de Thalamus (hersenstam) die het brein vertellen in welke richting het hoofd staat. Net daarboven, in het hippocampus zitten cellen die het brein gebruikt die de posities bepalen van een persoon ten opzichte van herkenningspunten. Deze twee werken samen om op een goede manier voort te bewegen. De laatste cel die ons helpt met locatie en ruimtelijk inzicht noemt met een grid cel. Neil Burgess, werkzaam als wetenschapper op het instituut Cognitieve Neurowetenschappen aan de University of College London zegt hierover: “grid cellen maken een soort kaart van de hele omgeving, welke je kunt vergelijken met de lengtegraad en breedtegraad van landkaarten, alleen dan in drie dimensies.”

Het vaak trainen in deze of een vergelijkbare situatie op een voetbalveld zal ervoor zorgen dat er grid cellen voor die situatie worden aangemaakt. Combineer dat met de cellen die aangeven in welke richting we staan en onze locatie op het veld en spelers zullen een veel beter idee hebben van hun locatie en hun ruimtelijke oriëntatie.

Nu dat we een klein inzicht hebben in de wetenschap achter ruimtelijk inzicht gaan we in de volgende artikelen verder in op de methodes die gebruikt kunnen worden om het ruimtelijk inzicht van spelers in specifieke voetbalsituaties te trainen.

Aan het einde van de serie houden we een Q&A met Marcus DiBernardo. Heb je een vraag? Stuur deze dan naar info@trainerssite.nl. Wil je direct contact opnemen met Marcus? Stuur dan een mail naar coachdibernardo@gmail.com